Wady wzroku są zjawiskiem powszechnym. Dotykają coraz większą liczbę ludzi na całym świecie – seniorów, a przede wszystkim młodych. Mówi się nawet o pandemii krótkowzroczności u młodzieży. Część z nich powoduje tylko obniżenie ostrości widzenia, jednak niektóre mogą prowadzić do poważniejszych problemów zdrowotnych. Często zastanawiamy się, czy wada wzroku minus lub plus może się cofnąć. Żeby udzielić odpowiedzi na to pytanie, warto najpierw zrozumieć przyczyny powstawania wad oraz poznać fizjologiczne mechanizmy zachodzące w układzie wzrokowym.
Wady wzroku, zwane także wadami refrakcji, to zaburzenia funkcjonowania oka, które najczęściej przybierają formę osłabienia ostrości widzenia. Najpopularniejsze rodzaje wad wzroku u ludzi obejmują: krótkowzroczność (miopia, potocznie nazywana wadą minusową), nadwzroczność (hyperopia, popularnie określana wadą plusową), starczowzroczność (inaczej: prezbiopia) i astygmatyzm (niezborność). Każdą z nich charakteryzują inne objawy oraz przyczyny powstawania:
– krótkowzroczność – wada polegająca na tym, że równoległe promienie świetlne wpadają do oka i załamują się nie na siatkówce, lecz przed nią; krótkowidz wyraźnie widzi przedmioty znajdujące się blisko, podczas gdy obiekty w oddali wydają się zamazane,
– nadwzroczność – wada wynikająca z ogniskowania przez układ optyczny oka równoległych promieni świetlnych za siatkówką; objawia się to niewyraźnym widzeniem z bliska, ale wyraźnym widzeniem na odległość,
– starczowzroczność – problem związany ze starzeniem się oczu, który dotyka praktycznie każdego człowieka po 40. roku życia; to naturalnie występujące pogarszanie się ostrości widzenia z bliska,
– astygmatyzm – to wada rogówki lub soczewki ocznej, które uległy rozciągnięciu i zniekształciły się; astygmatycy widzą obraz nieostry, zamglony, z rozmytymi konturami.
Odpowiedź na to pytanie zależy od rodzaju wady oraz okoliczności. W większości przypadków wady wzroku, takie jak krótkowzroczność czy astygmatyzm, nie ustępują samoistnie i wymagają zastosowania odpowiedniej korekcji. Zgodnie z aktualną wiedzą medyczną jedyny wyjątek stanowi zachodzący u dzieci proces emmetropizacji oka, czyli stopniowe zmniejszanie się wady wzroku aż do miarowości. Po narodzinach u większości dzieci występuje tzw. fizjologiczna nadwzroczność, która wraz ze wzrostem oka i wydłużaniem się osi gałki ocznej stopniowo się zmniejsza, by osiągnąć miarowość. Proces ten jest niezbędny dla zapewnienia prawidłowego widzenia. To, czy wada wzroku plus może się cofnąć, zależy zatem od wieku i etapu rozwoju układu wzrokowego.
Wielu z nas zapewne zastanawia się, jak poprawić wzrok krótkowidza, dalekowidza lub astygmatyka. Choć wady wzroku rzadko ustępują samoistnie, zdrowy styl życia może pomóc w ich spowolnieniu i poprawie komfortu widzenia. Przede wszystkim należy stosować odpowiednią korekcję wzroku – jeśli została zalecona. Nie każdy zdaje sobie sprawę z tego, że duża, nieskorygowana lub nie w pełni skorygowana wada refrakcji może szybko się pogłębiać.
Na zdrowie oczu pozytywnie wpływa aktywność fizyczna. Poprawia krążenie krwi, redukuje zmęczenie oczu i pomaga w zmniejszeniu ryzyka wystąpienia określonych chorób narządu wzroku. Kolejne kroki ku zdrowym oczom to: ograniczenie czasu przed ekranem komputera i smartfona, noszenie okularów przeciwsłonecznych z filtrem chroniącym przed promieniowaniem UV, wzbogacenie diety o niezawodną witaminę A oraz ograniczenie używek. Dzięki tym prostym nawykom można utrzymać oczy w dobrej kondycji, co odgrywa kluczową rolę w zachowaniu prawidłowego widzenia.
Obecnie zaburzone widzenie można skutecznie skorygować, wykorzystując różnorodne metody, które zapewniają lepszy komfort życia i ostrość widzenia. Najbardziej tradycyjnym rozwiązaniem są odpowiednio dobrane okulary korekcyjne. To prosty i bezpieczny sposób na poprawę wzroku, dostępny dla osób w każdym wieku. Alternatywą są soczewki kontaktowe, które zapewniają większą swobodę ruchów i wygodę w codziennym użytkowaniu.
Dla osób poszukujących trwałego rozwiązania dostępne są nowoczesne zabiegi laserowej korekcji wzroku, m.in. FemtoLASIK. Dzięki precyzyjnej technologii możliwe jest trwałe usunięcie wad, takich jak krótkowzroczność, nadwzroczność czy astygmatyzm. Bardzo dobre rezultaty przynosi także wszczepienie soczewek fakijnych, które stanowią doskonałą alternatywę dla laserowej korekcji wzroku. Należy pamiętać, że wybór właściwej metody korekcji zależy od wskazań medycznych oraz potrzeb i preferencji pacjenta.
Współczesna medycyna i technologia oferują wiele metod korekcji, ale czy wada wzroku może się poprawić samoistnie? Krótkowzroczność, nadwzroczność i astygmatyzm u dorosłych są wadami trwałymi, co oznacza, że nie cofają się bez interwencji. Możliwe jest jednak poprawienie ostrości widzenia dzięki odpowiednio dobranym okularom, soczewkom lub zabiegom chirurgicznym.
Warto także wspomnieć o tzw. pseudokrótkowzroczności, która występuje w wyniku napięcia mięśnia rzęskowego i w badaniu okulistycznym objawia się jako ujemna wada wzroku (miopia). To zjawisko dotyka głównie osoby młode i pojawia się często podczas wzmożonej pracy wzrokowej z bliska. Choć nie jest to rzeczywista wada wzroku, w większości przypadków nie zniknie samoistnie i wymaga terapii wzroku.
Regularne badania wzroku to podstawa dbania o zdrowie oczu. Pozwalają one nie tylko wykryć ewentualne wady, ale także zdiagnozować rozmaite schorzenia – również te, które mogą rozwijać się bezobjawowo, takie jak jaskra, zwyrodnienie plamki żółtej czy zaćma (w początkowym stadium). Dlatego, zamiast zastanawiać się, czy wada wzroku minus może się cofnąć, warto systematycznie odwiedzać swojego okulistę.
Czy astygmatyzm można wyleczyć? Nie w tradycyjnym znaczeniu. Astygmatyzm, podobnie jak inne wady wzroku, nie jest bowiem traktowany jako choroba. Stan ten można skorygować zarówno poprzez noszenie okularów lub soczewek, jak i w ramach laserowej korekcji wzroku.
Czy wada wzroku u dziecka może się cofnąć? Tak, jest to możliwe, ale tylko w ciągu pierwszych kilku lat życia, kiedy zachodzi emmetropizacja, czyli samoistne zmniejszanie się wady wzroku.
Czy wzrok może się poprawić po noszeniu okularów? Nie, ponieważ nie ma możliwości „cofnięcia” wady refrakcji. Okulary mogą jednak zapobiec pogłębianiu się niektórych wad.
