Tyflopedagog – kto to jest i czym się zajmuje?

Dzieci niewidome i niedowidzące wymagają szczególnie indywidualnego podejścia do edukacji. Oprócz realizacji szkolnych treści muszą uczyć się także korzystania z własnych możliwości wzrokowych w największym możliwym stopniu. Niezwykle ważne jest również opanowanie technik zastępujących wzrok, na przykład alfabetu Braille’a. W tym procesie kluczową rolę odgrywa tyflopedagog. To specjalista, który wspiera dziecko i jego rodzinę w nauce, rehabilitacji oraz w rozwijaniu samodzielności.

Kim jest tyflopedagog?

Tyflopedagog to pedagog specjalny, zajmujący się pracą z osobami niewidomymi oraz słabowidzącymi. Jego zadaniem jest wspieranie dziecka w nauce, rozwoju i codziennym funkcjonowaniu. Tyflopedagog uczy korzystania z resztek wzroku, wprowadza alternatywne metody zdobywania wiedzy oraz pomaga w rozwijaniu umiejętności niezbędnych do samodzielności. Współpracuje także z rodzicami, nauczycielami i innymi specjalistami, aby zapewnić dziecku jak najlepsze warunki do nauki i rozwoju.

Na czym polega praca tyflopedagoga?

Praca tyflopedagoga wymaga indywidualnego podejścia do każdego dziecka. Innych metod potrzebują uczniowie niedowidzący, innych dzieci niewidome od urodzenia, a jeszcze innych osoby, które utraciły wzrok w późniejszym okresie życia. Każda współpraca rozpoczyna się od funkcjonalnej oceny widzenia oraz ogólnej oceny rozwoju dziecka. Na tej podstawie tyflopedagog planuje działania i dobiera odpowiednie techniki, mające na celu osiągnięcie jak najlepszego poziomu sprawności u osób z dysfunkcjami wzroku.

Do najważniejszych obowiązków tyflopedagoga należą:

• Ustalenie indywidualnych potrzeb rehabilitacyjnych, ćwiczenia z zakresu terapii widzenia, a także zachęcanie do korzystania z osłabionego wzroku. Tyflopedagog współpracuje w tym zakresie z rehabilitantem wzroku, trenerem orientacji przestrzennej, a także optometrystą.
• Wsparcie w nauce- dzieci niewidome poznają alfabet Braille’a, a w kolejnych etapach nauki korzystają z podręczników i pomocy zapisanych brajlem. Z kolei uczniowie niedowidzący potrzebują materiałów powiększonych, odpowiedniego kontrastu i specjalnych rozwiązań technicznych, które umożliwiają im komfortowe korzystanie z tekstów i ilustracji. Dzięki temu każde dziecko może uczestniczyć w procesie nauki na równych prawach ze swoimi rówieśnikami.
• Wsparcie emocjonalne jest jednym z najważniejszych zadań tyflopedagoga. Budowanie poczucia własnej wartości oraz akceptacja dysfunkcji wzroku dodają dzieciom odwagi i motywacji do podejmowania nowych aktywności.
• Nauka samodzielności– tyflopedagog uczy dzieci samodzielnie wykonywać praktyczne umiejętności dnia codziennego, a także wspiera proces socjalizacji. Dzięki jego wsparciu dzieci nabierają pewności siebie i mają szansę odnaleźć się w grupach rówieśniczych.
• Współpraca z rodzicami i nauczycielami– rola tyflopedagoga nie ogranicza się wyłącznie do pracy z dzieckiem. Równie ważna jest współpraca z rodzicami, którzy na co dzień wspierają rozwój i edukację swojego dziecka. Tyflopedagog udziela im wskazówek, jak wzmacniać efekty zajęć w domu i jak motywować dziecko do samodzielności. Współdziała również z nauczycielami szkolnymi, pomagając dostosować metody nauczania i materiały dydaktyczne do potrzeb dziecka z dysfunkcją wzroku. Dzięki zaangażowaniu tyflopedagoga możliwe jest stworzenie spójnego systemu wsparcia, który daje dziecku poczucie bezpieczeństwa i ułatwia pełne uczestnictwo w życiu szkolnym.

Kiedy dziecko potrzebuje wsparcia tyflopedagoga?

Pomoc tyflopedagoga jest wskazana zawsze wtedy, gdy dziecko ma poważne trudności ze wzrokiem, co negatywnie wpływa na naukę i codzienne funkcjonowanie. Dotyczy to zarówno dzieci niewidomych, jak i słabowidzących, niezależnie od tego, czy problem występuje od urodzenia, czy pojawił się później. Wsparcie specjalisty bywa potrzebne już w wieku przedszkolnym, a niekiedy nawet wcześniej, aby jak najwcześniej rozpocząć naukę korzystania z dostępnych możliwości wzrokowych i alternatywnych form komunikacji.

Metody i narzędzia stosowane w tyflopedagogice

Tyflopedagogika korzysta z wielu metod i narzędzi, które są dobierane indywidualnie do potrzeb dziecka. W pracy z uczniami niewidomymi podstawą jest alfabet Braille’a oraz pomoce dotykowe, takie jak mapy, plansze czy książki z elementami wypukłymi. Dzieci niedowidzące często korzystają z powiększonych materiałów drukowanych, odpowiedniego kontrastu oraz lup optycznych i elektronicznych. Coraz większe znaczenie mają także nowoczesne technologie. Komputery, tablety i telefony wyposażone w programy powiększające, czytniki ekranu czy specjalne aplikacje edukacyjne stają się codziennym narzędziem nauki i komunikacji.