Sokoli wzrok za kółkiem jest atutem, ale na szczęście nie jest warunkiem koniecznym, by zdobyć prawo jazdy. Można uzyskać uprawnienia do kierowania pojazdem nawet w przypadku tak poważnych wad, jak choćby jednooczność, astygmatyzm czy daltonizm. Wady wzroku obligują do wydania uprawnień terminowych albo z ograniczeniami, takimi jak obowiązek używania okularów lub soczewek podczas jazdy albo zakaz jazdy nocą.
Wady wzroku znacząco wpływające na bezpieczeństwo jazdy mogą utrudnić lub uniemożliwić uzyskanie prawa jazdy. Należą do nich:
– Niska ostrość wzroku, z korekcją ostrość wzroku nie może być niższa niż wymagane minimum, poniżej 0,5 w lepszym oku dla kat. B lub poniżej 0,8 dla kat. C. Ostrość wzroku (visus) badana jest za pomocą tablicy Snellena. Kandydat na kierowcę kat.B powinien odczytać cyfry i litery z piątego rzędu tablicy od góry, dla kierowców zawodowych kategorii C i D wymagane jest odczytanie ósmego rzędu
– Jednooczność musi spełnić warunki adaptacji i minimalnej ostrości wzroku oka widzącego, wynoszącej nie mniej niż 0,5 po korekcji
– Ograniczone pole widzenia, np wskutek udaru, jaskry, retinopatii cukrzycowej, wymagane u kierowcy pole widzenia powinno wynosić co najmniej 120° w poziomie
– Ślepota barw (daltonizm) nie jest przeciwwskazaniem do uzyskania prawa jazdy kategorii A i B, ale może sprawiać trudności w rozpoznawaniu sygnalizacji świetlnej. Zawodowy kierowca musi w prawidłowy sposób rozpoznawać barwy na sygnalizatorze. Daltonizm badany jest za pomocą kolorowych tablic, na których osoba badana ma wskazać kolor. Daltoniści nie rozróżniają tylko kilku kolorów, mogą zielony mylić z czerwonym
– Podwójne widzenie (diplopia) może powodować problemy z oceną odległości i orientacją w przestrzeni. Jeśli nie można go skorygować (np. specjalnymi okularami), może być przeciwwskazaniem do prowadzenia pojazdów.
– Silny astygmatyzm powoduje trudności z widzeniem w nocy i w złych warunkach pogodowych z uwagi na to, że zbliżające się światła samochodowe nie są widziane punktowo, ale rozlewają się i bardziej oślepiają. Osoba z prawidłowo skorygowanym astygmatyzmem może ubiegać się o prawo jazdy
– Duża różnowzroczność -bardzo duża różnica w ostrości wzroku między oczami może powodować problemy z oceną odległości i widzeniem przestrzennym
– Zaawansowane choroby oczu, jak jaskra prowadząca do znacznego zwężenia pola widzenia, zaćma w zaawansowanym stadium powoduje problemy z ostrością wzroku i widzeniem kontrastowym, retinopatia cukrzycowa grozi pogorszeniem widzenia, zwłaszcza w nocy, zwyrodnienie plamki żółtej (AMD) może powodować ubytki w centralnym polu widzenia, utrudniając jazdę.
W Polsce wymagania wzrokowe dla kierowców są określone w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia oraz w przepisach dotyczących badań lekarskich dla kierowców. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 16 maja 2018 r. kandydat na kierowcę zobowiązany jest do odbycia badania lekarskiego, obejmującego:
Minimalna ostrość wzroku dotyczy obojga oczu lub jednego oka w przypadku widzenia jednoocznego. Wartości minimalne są zróżnicowane w zależności od kategorii. Dla kategorii A,A1, A2, AM,B,B1,BE,T minimalna ostrość wzroku z korekcją lub bez niej powinna wynosić co najmniej 0,5 w lepszym oku i 0,2 w gorszym oku; w widzeniu jednoocznym minimum 0,5.
Dla kategorii C, CE, C1, C1E, D, DE, D1, D1E (zawodowi kierowcy) wymagana ostrość wzroku powinna osiągnąć wartość co najmniej 0,8 w lepszym oku i co najmniej 0,1 w gorszym. Jeśli ostrość w gorszym oku jest mniejsza, wymagana jest dodatkowa ocena okulistyczna.
Pole widzenia to zakres dostrzegania przedmiotów bez odwracania głowy. Jej minimalna wartość zgodnie z obowiązującymi przepisami powinno wynosić 120 stopni w poziomie, co najmniej 50 stopni w lewo i prawo oraz 20 stopni w górę i w dół. W centralnym polu widzenia nie mogą występować znaczące ubytki.
Wymagania dotyczące widzenie barw i kontrastu różnią się zasadniczo w zależności od kategorii. Daltonizm nie jest przeciwwskazaniem dla kategorii A i B, ale od zawodowych kierowców wymagane jest prawidłowe rozpoznawania barwy czerwonej, zielonej i żółtej.
Podwójne widzenie (diplopia) jeśli jest stałe i niekorygowalne, to stanowi przeciwwskazanie do prowadzenia pojazdów.
Korekcja wzroku za pomocą okularów i soczewek opatrzona jest odpowiednią adnotację w prawie jazdy: 01.01 – okulary, 01.02 – soczewki kontaktowe, 01.03 – szkła ochronne, 01.04 – szkła matowe, 01.05 – przepaska na oko, 01.06 – możliwość użycia zarówno okularów, jak i szkieł kontaktowych
Każdy kandydat na kierowcę oraz osoba przedłużająca ważność prawa jazdy musi przejść badania lekarskie, w tym ocenę wzroku. W zależności od kategorii prawa jazdy, badanie wzroku może być przeprowadzone przez lekarza uprawnionego do badań kierowców lub, w przypadku wątpliwości, przez okulistę.
Podstawowe elementy badania:
– Pomiar ostrości wzroku – sprawdzana jest zdolność widzenia z korekcją okularów/soczewek i bez korekcji
– Badanie pola widzenia – ocena, czy kierowca nie ma istotnych ograniczeń w obszarze widzenia.
– Test widzenia obuocznego i stereoskopowego – sprawdza, jak oczy współpracują ze sobą.
– Test na podwójne widzenie (diplopię) – ocena percepcji głębi i bezpieczeństwa na drodze.
– Badanie widzenia zmierzchowego i olśnienia (dla kierowców zawodowych) – sprawdzane są zdolności adaptacyjne wzroku do ciemności.
– Test na rozpoznawanie barw (np. tablice Ishihary) – wymagany dla kierowców zawodowych. Jeśli lekarz ma wątpliwości co do wyników, może skierować osobę na dodatkowe badania u okulisty.
Osoby z wadami wzroku mogą prowadzić pojazdy, ale muszą spełnić określone wymagania dotyczące korekcji wzroku. Jeśli lekarz stwierdzi konieczność używania okularów lub soczewek, zostanie to odnotowane w prawie jazdy.
Dozwolone jest prowadzenie pojazdów w okularach, soczewkach kontaktowych lub wewnątrzgałkowych, jeśli ostrość wzroku spełnia normy. Prawo jazdy z oznaczeniem “01.01” lub “01.02” obliguje do korekcji wzroku podczas jazdy. Nieprzestrzeganie tego obowiązku może skutkować mandatem oraz utratą prawa jazdy w przypadku kontroli drogowej.
Jeśli zabieg laserowej korekcji wzroku poprawił ostrość wzroku do wymaganego poziomu, kierowca może prowadzić bez dodatkowej korekcji, ale jest wymagana kontrola u lekarza przed usunięciem ograniczenia w prawie jazdy.
Wady wzroku mogą całkowicie uniemożliwić zdobycie prawa jazdy, jeśli znacząco wpływają na bezpieczeństwo na drodze. Przepisy jasno określają minimalne wymagania dotyczące ostrości wzroku, pola widzenia oraz innych parametrów, jak np. rozpoznawanie barw i widzenie zmierzchowe.
Osoba nie otrzyma prawa jazdy, jeśli:
Rogówka oka – budowa, funkcje i znaczenie dla wzroku
Jakie zioła na oczy? – naturalne metody poprawy wzroku i łagodzenia dolegliwości
Od jakiego wieku można zacząć nosić soczewki kontaktowe? Czy młodzież może z nich korzystać?
Odwarstwienie siatkówki – co warto wiedzieć o tej poważnej chorobie oczu?
