Amblyopia, zwana także zespołem leniwego oka, to jedno z najczęstszych zaburzeń widzenia. To stan, który przejawia się osłabieniem jakości wzroku pomimo korzystania z najbardziej efektywnych metod korekcji. Szacuje się, że z niedowidzeniem zmaga się nawet 5% populacji. Leniwe oko może wystąpić zarówno u dzieci, jak i u dorosłych.
Jeśli zaniedbamy sprawę, objawy leniwego oka mogą wpływać na codzienne funkcjonowanie, utrudniając pracę, naukę czy wykonywanie prostych czynności. Dowiedz się, jak rozpoznać amblyopię i jakie kroki podjąć, by poprawić jakość widzenia.
Amblyopia, czyli leniwe oko, to obniżenie ostrości wzroku wynikające z zaburzenia procesu neurorozwojowego. Zwykle dotyczy jednego oka, choć może wpływać na oba.
W normalnych warunkach, gdy człowiek patrzy na dany obiekt, mózg odbiera sygnały pochodzące z obydwu oczu. Jeśli jedno z oczu ma gorszą ostrość wzroku, może dojść do utraty widzenia obuocznego – mózg wówczas korzysta wyłącznie z informacji pochodzących z oka o lepszym widzeniu, ignorując to słabiej widzące. Generuje to szereg problemów z prawidłowym widzeniem.
Bezpośrednimi przyczynami leniwego oka mogą być:
Syndrom leniwego oka jest rozpoznawany przez lekarza okulistę na podstawie wywiadu oraz badań wzroku. W przypadku podejrzenia amblyopii kluczowe znaczenie ma ocena ostrości wzroku. Istotne jest także badanie refrakcji w cykloplegii (tymczasowym „wyłączeniu” mechanizmu akomodacyjnego), które pozwala wykryć ewentualne wady wzroku.
Niedowidzenie jest problemem zdrowia oczu, którego nie należy ignorować. W wyniku tej wady dochodzi do trwałego pogorszenia ostrości widzenia. Leniwe oko może dotknąć ludzi w każdym wieku i ma wpływ na wiele aspektów życia, zarówno w domu, jak i w miejscu pracy.
Amblyopia u dorosłych przejawia się głównie:
Podstawą leczenia zespołu leniwego oka u dorosłych jest usunięcie przyczyny zaburzenia wzroku, jeśli taka istnieje. Warto jednak zaznaczyć, że amblyopia rozwija się najczęściej we wczesnym dzieciństwie, gdy dochodzi do zaburzenia rozwoju widzenia w jednym oku.
Niektóre wady anatomiczne, takie jak opadająca powieka czy wrodzona zaćma, mogą prowadzić do amblyopii u dzieci, jeśli od wczesnego okresu życia ograniczają dopływ bodźców wzrokowych do siatkówki. W wieku dorosłym takie defekty same w sobie nie powodują już rozwoju amblyopii, ale ich usunięcie może być częścią kompleksowego leczenia – zwłaszcza jeśli przyczyniają się do pogorszenia widzenia lub estetyki oka.
Z tego względu leczenie amblyopii może obejmować zabiegi korekcyjne, takie jak operacja zeza, zabieg na opadające powieki czy usunięcie zaćmy. Z amblyopią można uporać się także operacyjnie. Operacja leniwego oka u dorosłych przybiera formę korekcji mięśni oczu, aby odpowiednio dostosować ich długość oraz ustawienie.
Zespół leniwego oka może prowadzić do trwałego pogorszenia ostrości widzenia, a w skrajnych przypadkach nawet do całkowitej utraty wzroku w chorym oku.
Chociaż leczenie daje najlepsze rezultaty we wczesnym dzieciństwie, kiedy układ wzrokowy jest jeszcze plastyczny, na pewno warto wykonać diagnostykę również u dorosłych. Im wcześniej zostanie przeprowadzony podstawowy test na leniwe oko, tym lepiej.
Ważnym krokiem w leczeniu amblyopii odgrywają ćwiczenia na leniwe oko. Opierają się na zasłanianiu zdrowego oka, by pobudzić pracę tego słabszego.
Ta metoda przynosi dobre rezultaty u dzieci, ponieważ ich mózg wciąż uczy się przetwarzać bodźce wzrokowe. Niestety u dorosłych ćwiczenia na leniwe oko zwykle nie działają – mózg nie jest już w stanie przystosować się do innego sposobu przetwarzania informacji płynących z narządu wzroku.
Gdy pojawiają się objawy, takie jak zamazane widzenie, trudności z oceną głębi czy niesymetryczne ustawienie oczu (przypominające zeza), warto rozważyć leczenie chirurgiczne.
Operacja leniwego oka u dorosłych, np. mało inwazyjną metodą laserowej korekcji wzroku, może poprawić ostrość wzroku do poziomu, jaki pacjent osiąga w najlepiej dobranych okularach lub soczewkach kontaktowych.
Każdy przypadek wymaga jednak indywidualnej oceny – dlatego najlepszym rozwiązaniem jest konsultacja ze specjalistą.
