Naszemu zdrowiu zagrażają nie tylko wirusy czy bakterie, ale także pasożyty, które mogą wniknąć do organizmu i wywołać różne dolegliwości. Jednym z nich jest nużeniec ludzki – mikroskopijny pajęczak, który jest odpowiedzialny za wywoływanie choroby zwanej nużycą. Schorzenie to może prowadzić do przewlekłego zapalenia brzegów powiek oraz zmian skórnych. W profilaktyce nużeńca istotną rolę odgrywa higiena, ale nie zawsze wystarcza. Czy ten pasożyt oczu jest groźny, skąd się bierze i przede wszystkim jak skutecznie się go pozbyć? W tym artykule postaramy się odpowiedzieć na wszystkie te pytania.
Nużeniec, znany również jako Demodex, to mikroskopijny pasożyt należący do roztoczy, który bytuje w mieszkach włosowych oraz gruczołach łojowych skóry człowieka. Jego występowanie jest bardzo powszechne i u większości ludzi przebiega bezobjawowo. Często nawet nie zdajemy sobie sprawy z jego obecności. Uważa się, że nadmierne namnażanie nużeńców może prowadzić do problemów skórnych i okulistycznych.
Wyróżnia się dwa główne gatunki nużeńców związanych z człowiekiem:
Cykl rozwojowy nużeńca obejmuje trzy stadia: pasożyt początkowo przyjmuje postać larwy, potem nimfy, a następnie dorosłego osobnika. Dorosłe nużeńce mają cztery pary odnóży zakończonych niewielkimi pazurkami. Poruszają się powoli, osiągając prędkość od 8 do 16 mm na dobę.
Rozpowszechnienie nużeńca ludzkiego jest bardzo duże na całym świecie. Pasożyty przenoszą się wraz z kurzem oraz w wyniku bezpośredniego kontaktu z osobą zarażoną. Zakażenie może również nastąpić przez kontakt z przedmiotami, takimi jak pościel, ręczniki czy ubrania, które były używane przez osobę zarażoną. Dodatkowo roztocza mogą przenosić się na oczy poprzez dotykanie twarzy brudnymi rękami. Starsze osoby są bardziej podatne na zakażenie roztoczami Demodex, co prawdopodobnie wiąże się z naturalnym osłabieniem funkcji skórnych i odporności. Nużeńce żywią się lipidami oraz łojem skórnym, dlatego najlepiej czują się na skórze twarzy, szczególnie w miejscach bogatych w gruczoły łojowe – w okolicy oczu, czoła, szyi, ust i brody, a także małżowiny usznej. Pasożyty najczęściej uaktywniają się w nocy, migrując po skórze w poszukiwaniu partnera i pożywienia. W ciągu dnia zazwyczaj są mało aktywne, ponieważ unikają światła słonecznego.
Co ciekawe, większość ludzi ma na swojej skórze nużeńce: do kolonizacji często dochodzi już we wczesnym dzieciństwie. Zazwyczaj roztocza Demodex nie powodują żadnych problemów, jednak gdy pojawią się czynniki sprzyjające namnażaniu się nużeńca (np. zaniedbanie higieny osobistej, osłabiony układ odpornościowy lub występowanie innych schorzeń skórnych), może rozwinąć się stan zapalny skóry zwany demokedozą, inaczej nużycą. Objawy tej choroby to najczęściej:
Należy pamiętać, by nie lekceważyć dolegliwości, ponieważ późniejsze rozpoznanie skutkuje trudniejszym i dłuższym leczeniem.
Objawy zakażenia nużeńcem często są mylone z innymi schorzeniami, takimi jak zespół suchego oka czy zapalenie spojówek pochodzenia wirusowego lub alergicznego. Jeśli pasożyty umiejscawiają się w okolicy oczu, dodatkowo pojawia się nadwrażliwość na światło, zaczerwienienie brzegów powiek, pieczenie skóry wokół oczu, a nawet pogorszenie ostrości widzenia.
W takiej sytuacji należy jak najszybciej skonsultować się z okulistą, który wykona niezbędne badania, dokona rozpoznania i zastosuje najlepszą metodę leczenia nużycy. Diagnostyka nużeńca ocznego nie jest skomplikowana. Obecność pasożyta w oku diagnozuje się poprzez pobranie kilku rzęs, wykonanie preparatu i dokładne zbadanie próbek pod mikroskopem, aby zidentyfikować obecność roztoczy Demodex. Badanie jest szybkie, bezbolesne i pozwala uzyskać wynik już po kilkunastu minutach. Przed wizytą u specjalisty pacjent nie powinien stosować żadnych kosmetyków na rzęsy ani powieki.
Niestety leczenie nużeńca jest procesem długotrwałym i wymaga konsekwencji oraz ścisłego przestrzegania zaleceń lekarza. Pozbycie się nużeńca z oczu może trwać nawet kilka miesięcy! Terapia jest dobierana indywidualnie, jednak najczęściej stosuje się antybiotyki – maść na nużeńce w oku może zawierać na przykład tetracyklinę, doksycyklinę lub minocyklinę. Czasami dobranie odpowiedniego leku zajmuje dużo czasu, ponieważ pasożyt może być odporny na niektóre substancje. Ważnym elementem terapii jest regularne stosowanie ciepłych kompresów na powieki, co może pomóc w złagodzeniu objawów, takich jak obrzęk i zaczerwienienie. Z preparatów dostępnych bez recepty mogą pomóc również olejek z drzewa herbacianego i krople do oczu na nużeńca.
Nużeniec oka może wywoływać szereg nieprzyjemnych objawów. Czasami bytowanie roztoczy Demodex na skórze może skutkować nasileniem dolegliwości dermatologicznych, takich jak trądzik różowaty czy łojotokowe zapalenie skóry. Nużeniec ludzki bywa także przyczyną chorób oczu. Dlatego nie należy bagatelizować symptomów nużycy, ponieważ nieleczona może prowadzić do wielu poważnych powikłań. Aby zminimalizować ryzyko zakażenia, istotne jest przede wszystkim przestrzeganie zasad higieny (zwłaszcza skóry w okolicy brwi i rzęs) oraz unikanie korzystania z rzeczy codziennego użytku należących do innych osób.
Rogówka oka – budowa, funkcje i znaczenie dla wzroku
Jakie zioła na oczy? – naturalne metody poprawy wzroku i łagodzenia dolegliwości
Od jakiego wieku można zacząć nosić soczewki kontaktowe? Czy młodzież może z nich korzystać?
Odwarstwienie siatkówki – co warto wiedzieć o tej poważnej chorobie oczu?
