Około 25% dorosłych Polaków pali papierosy. Większość zdaje sobie sprawę ze zwiększonego ryzyka raka płuc czy chorób metabolicznych, ale niewielu wie, że palenie to także cichy zabójca wzroku. Zgodnie z danymi opublikowanymi przez Amerykańską Akademię Okulistyki osoby palące są aż czterokrotnie bardziej narażone na rozwój zwyrodnienia plamki żółtej, a zaćma może pojawić się u nich nawet dwukrotnie częściej.
Dym tytoniowy zawiera ok. 4 tysiące różnych związków chemicznych, w tym wolne rodniki, które wywołują stres oksydacyjny w tkankach oka. O stresie oksydacyjnym mówimy, kiedy w organizmie znajduje się zwiększona ilość reaktywnych form tlenu, uszkadzających komórki i tkanki.
U palaczy wolne rodniki powodują uszkodzenie komórek barwnikowych siatkówki, co jest kluczowym czynnikiem rozwoju zwyrodnienia plamki żółtej (AMD). Obecność wolnych rodników wpływa również na białka znajdujące się w soczewce oka. Tracą one przejrzystość i powstaje zmętnienie, czyli zaćma.
Oczy, tak jak każdy inny narząd, otrzymują zaopatrzenie w tlen i składniki odżywcze z krwi. Nikotyna wywołuje skurcz naczyń krwionośnych, co zmniejsza przepływ krwi w oku. Niedotlenienie tkanek sprzyja rozwojowi takich chorób, jak jaskra czy AMD.
Toksyny zawarte w dymie tytoniowym, takie jak cyjanowodór czy formaldehyd, przedostają się do głębiej położonych tkanek oka wraz z krwią. W soczewce, podobnie jak wolne rodniki, powodują denaturację białek i mętnienie. Aktywują one również układ odpornościowy, co wywołuje zapalenie błony naczyniowej.
Dym tytoniowy zawiera liczne substancje rakotwórcze, które przenikają do komórek oka i uszkadzają DNA, inicjując procesy nowotworowe. Dodatkowo, przewlekły stan zapalny i stres oksydacyjny sprzyjają niekontrolowanemu namnażaniu się komórek i upośledzają mechanizmy naprawcze. To zwiększa ryzyko rozwoju takich nowotworów, jak czerniak naczyniówki czy rak spojówki.
Najczęstsze przyczyny problemów ze wzrokiem u palaczy to podrażnienie oczu przez dym tytoniowy. Wywołuje to zespół suchego oka, który objawia się uczuciem suchości oczu, piasku pod powiekami czy bólem.
Długotrwała ekspozycja na dym tytoniowy wywołuje u palaczy również zapalenie błony naczyniowej oka, które może spowodować pogorszenie ostrości widzenia, a nieleczone nawet całkowitą utratę wzroku.
Nawet 1 na 7 palaczy powyżej 50 roku życia choruje na zwyrodnienie plamki żółtej, które powoduje pogorszenie ostrości widzenia, zniekształcenie obrazu, trudności z czytaniem czy rozpoznawaniem twarzy.
Palenie tytoniu to istotny i, co ważne, modyfikowalny czynnik ryzyka wielu chorób oczu, w tym zwyrodnienia plamki żółtej (AMD), zaćmy oraz uszkodzenia nerwu wzrokowego. Zarówno aktywne, jak i bierne palenie, zwiększa ryzyko wystąpienia tych schorzeń.
Bierne palenie jest szczególnie niebezpieczne dla dzieci, których narządy wzroku są jeszcze w fazie rozwoju, przez co są bardziej podatne na szkodliwe działanie toksyn.
Co istotne, rzucenie palenia nie tylko zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób oczu lub ich progresji, ale również poprawia ogólną kondycję zdrowia.
Warto pamiętać, że ochrona wzroku zaczyna się od świadomych wyborów, a unikanie dymu papierosowego, także tego w otoczeniu, jest podstawą profilaktyki.
Jeśli nie udało się jeszcze rzucić palenia, warto zadbać o oczy w inny sposób. Palenie sprzyja wysychaniu powierzchni oka, dlatego przy objawach, takich jak pieczenie, uczucie piasku pod powiekami czy zaczerwienienie, należy stosować nawilżające krople do oczu i zwrócić szczególną uwagę na przestrzeganie higieny oczu.
W codziennej diecie warto też uwzględnić produkty bogate w antyoksydanty, czyli substancje, które pomagają neutralizować wolne rodniki, powstające m.in. z dymu tytoniowego. Znajdziesz je m.in. w warzywach liściastych, marchwi, borówkach, orzechach i rybach.
Nawet drobne zmiany mogą wspierać zdrowie wzroku, chociaż najskuteczniejszą metodą pozostaje rzucenie palenia.
Osoby palące powinny regularnie kontrolować wzrok u okulisty, nawet jeśli nie odczuwają żadnych dolegliwości.
Do specjalisty warto udać się szczególnie wtedy, gdy pojawią się takie objawy, jak pogorszenie widzenia, zniekształcenie obrazu czy częste podrażnienia oczu. Mogą one być pierwszym sygnałem poważniejszych zmian.
