Jaskra to przewlekła i postępująca choroba oczu, która przez długi czas może rozwijać się bezobjawowo. Nazywana „cichym złodziejem wzroku”, często zostaje wykryta dopiero w zaawansowanym stadium. Schorzenie to może prowadzić do nieodwracalnych ubytków w polu widzenia, a w skrajnych przypadkach nawet do ślepoty. Co to jest jaskra i dlaczego stanowi tak poważne zagrożenie dla wzroku? Czy jaskrę da się wyleczyć? Odpowiedzi na te oraz inne pytania prezentujemy w artykule.
Jaskra jest jedną z najczęstszych przyczyn utraty wzroku na świecie. Polega na powolnym i nieodwracalnym zaniku nerwu wzrokowego – struktury łączącej gałkę oczną z mózgiem. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), jaskra może dotyczyć nawet ponad 80 milionów ludzi, z czego połowa nie wie, że choruje. Najczęściej zmagają się z nią osoby w wieku 40-80 lat, ale może występować również u pacjentów w młodszym wieku.
Co więcej, wiele osób przez lata nie odwiedza okulisty, bagatelizując profilaktyczne badania wzroku. W konsekwencji jaskra często rozwija się niezauważalnie, doprowadzając do uszkodzenia wzroku. W miarę postępu choroby zawęża się pole widzenia, co utrudnia choremu normalne funkcjonowanie. Jeśli schorzenie trwa wystarczająco długo, może doprowadzić do ślepoty.
Przyczyny jaskry są złożone i obejmują zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe. Najczęściej choroba rozwija się na skutek zaburzeń odpływu cieczy wodnistej z oka, co prowadzi do wzrostu ciśnienia wewnątrzgałkowego i uszkodzenia nerwu wzrokowego.
Ryzyko wzrasta z wiekiem, zwłaszcza powyżej 40 roku życia. Na jaskrę szczególnie narażone są osoby z obciążeniem genetycznym, u których schorzenie występuje w rodzinie. Za uszkodzenie nerwu wzrokowego odpowiadają też inne czynniki, takie jak nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, urazy oka oraz długotrwałe stosowanie leków steroidowych. Wszystkie te elementy mogą przyspieszać rozwój jaskry, dlatego ważne jest regularne monitorowanie stanu zdrowia oczu, zwłaszcza u osób z grup ryzyka.
Jaskrę dzieli się na kilka typów, które różnią się przyczynami, przebiegiem i sposobem leczenia:
– jaskra pierwotna otwartego kąta – najczęstsza postać, rozwija się powoli przez utrudniony odpływ cieczy wodnistej, co prowadzi do wzrostu ciśnienia wewnątrzgałkowego i uszkodzenia nerwu wzrokowego,
– jaskra zamykającego się kąta – charakteryzuje się zamknięciem lub zwężeniem kąta przesączania w oku, jej atak przebiega burzliwie i nie ustępuje samoistnie, wymaga natychmiastowej pomocy,
– jaskra wtórna – powstaje na skutek innych schorzeń, urazów lub stosowanie leków podnoszących ciśnienie wewnątrzgałkowe,
– jaskra z prawidłowym ciśnieniem – szczególny typ choroby, w przypadku którego powodem uszkodzeń nerwu wzrokowego jest niedostateczna ilość krwi dopływającej do nerwu,
– jaskra wrodzona i dziecięca – rzadkie formy pojawiające się u dzieci, wymagające szybkiej diagnozy i leczenia.
Jaskra może objawiać się na różne sposoby, zależnie od typu i stadium choroby. Objawy jaskry mogą obejmować:
W początkowych fazach jaskra może przebiegać bez żadnych symptomów, podstępnie niszcząc wzrok.
Rozpoznanie jaskry opiera się na dokładnym badaniu okulistycznym. Najważniejsze badania w kierunku jaskry to:
Rozpoznanie konkretnego typu jaskry jest kluczowe dla wyboru metody leczenia. Wczesne wykrycie zmian pozwala skuteczniej chronić wzrok, co pomaga zapobiegać postępowi choroby i zachować jak najlepszą jakość widzenia.
Profilaktyka jaskry zaczyna się od dbania o wzrok. Zapobieganie tej chorobie opiera się przede wszystkim na regularnych wizytach u okulisty i wykonywaniu specjalistycznych badań w kierunku jaskry. Ważne jest też prowadzenie zdrowego stylu życia, unikanie przewlekłego stresu, kontrola ciśnienia krwi i poziomu cukru oraz spożywanie diety bogatej w antyoksydanty (np. witaminy C, E).
Jaskra często rozwija się bezobjawowo, dlatego ważne jest, by regularnie kontrolować stan wzroku i nie odkładać wizyt u okulisty. Nawet jeśli nie odczuwasz żadnych dolegliwości, warto chodzić na badania co najmniej raz do roku.
W przypadku pojawienia się niepokojących objawów, takich jak nagłe pogorszenie widzenia czy silny ból oka, należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza. Niestety choroba często bywa rozpoznawana za późno. Dlatego, jeśli podejrzewasz problem, nie zwlekaj z wizytą.
