Cysta w oku to niewielkich rozmiarów zmiana skórna, która może pojawić się w obrębie powieki górnej, dolnej lub spojówki. Zwykle wypełniona jest płynem o różnej konsystencji i może wyglądać jak pęcherzyk albo bąbel na oku. Wyglądem może przypominać guzki lub torbiele, które spotyka się w innych częściach ciała. Zazwyczaj nie jest to zmiana złośliwa, a jej pojawienie się nie jest związane z dużym ryzykiem zdrowotnym. Zdarza się jednak, że cysta na gałce ocznej może powodować dyskomfort i problemy kosmetyczne. W tym artykule wyjaśnimy, jakie są przyczyny powstawania tego rodzaju torbieli oraz jakie są wskazania do ich leczenia.
Cysty w oku, zwane również torbielami, to często występujący „goście” naszych oczu. Mogą rozwinąć się u nas w każdym wieku, a ich obecność na pewno nie należy do najprzyjemniejszych. Jak wygląda cysta? To zmiana w postaci drobnego guzka znajdującego się w rejonie powieki. Wewnątrz znajduje się płyn – przezroczysty, wodnisty lub lepki. Z czasem, gdy jest go coraz więcej, taki guzek może się powiększać. Cysty na oku są zwykle łagodne i niegroźne, ale mogą stanowić pewną niedogodność i wpływać na jakość życia. Torbiele, szczególnie te na powiekach, mogą być widoczne, co w wielu przypadkach staje się problemem natury estetycznej. Niekiedy tego rodzaju zmiany mogą również dokuczliwie ograniczać widzenie.
Cysty w oku pojawiają się w wyniku różnych czynników. Jedną z najczęstszych przyczyn jest przebyta infekcja bakteryjna spowodowana brakiem odpowiedniej higieny. Cystę często powodują bakterie, które mogą zablokować kanaliki łzowe. Przyczyną może być również zatkane ujście gruczołów skóry powiek. Ponadto powstawaniu cyst może sprzyjać stosowanie źle dobranych lub przeterminowanych kosmetyków, zwłaszcza tych aplikowanych w okolicach oczu. Z tego powodu ważne jest, aby zwracać uwagę na daty ważności wszystkich produktów do pielęgnacji ciała, a szczególnie twarzy. Poza tym na tworzenie się torbieli mogą wpływać czynniki genetyczne, urazy oraz stany zapalne, które zaburzają naturalne procesy w obrębie gałki ocznej. Cysty mogą również wystąpić jako powikłanie po zabiegach chirurgicznych oka, szczególnie jeśli proces gojenia nie przebiega prawidłowo.
Cysty zlokalizowane na powiekach lub w spojówce najczęściej nie wywołują żadnych objawów w postaci bólu czy swędzenia. Nie powodują też spadku ostrości widzenia. Po prostu – tylko i aż – je widać, co u wielu pacjentów wywołuje dyskomfort (głównie ze względów estetycznych). Zmiana może się jednak powiększać i przez to ograniczać pole widzenia. Jeśli tworząca się na gałce ocznej cysta jest zbyt duża, może powodować suchość oka lub problemy kosmetyczne. Większość torbieli nie powoduje żadnych objawów i może zniknąć sama. Jeśli jednak obecność cysty na białku oka, powiece górnej lub dolnej jest dla pacjenta bardzo nieprzyjemna i uciążliwa albo jeżeli guzek znacznie powiększy swoje rozmiary, wówczas zalecana jest chirurgiczna interwencja.
Choć cysta (torbiel) w okolicach powiek lub spojówki jest zmianą skórną, jej diagnostyką i leczeniem powinien zająć się nie dermatolog, a okulista. Dzięki swojej wiedzy i odpowiedniemu sprzętowi, lekarz okulista jest w stanie ocenić charakter torbieli, sprawdzić jej przyczyny oraz – w razie potrzeby – zalecić odpowiednie leczenie. Należy mieć świadomość, że niektóre zmiany tworzące się na gałce ocznej łatwo ze sobą pomylić. W tej okolicy mogą wystąpić również inne zmiany skórne, takie jak: kępki żółte, gradówki, skrzydlik czy brodawczaki spojówki. Dlatego niezwykle istotna jest wizyta u specjalisty. Diagnostyka cysty w oku polega na wykonaniu badań w gabinecie okulistycznym. Jeśli lekarz uzna, że torbiel wymaga leczenia, może zaproponować usunięcie cysty podczas zabiegu chirurgicznego.
Leczenie cysty na oku polega na przeprowadzeniu drobnego zabiegu chirurgicznego. Oznacza to po prostu wycięcie zmiany po uprzednim podaniu znieczulenia miejscowego, dzięki czemu pacjent nie odczuwa żadnych dolegliwości bólowych. W pierwszej kolejności lekarz nacina cystę, a następnie odprowadza zalegający w niej płyn za pomocą cienkiej igły. Jeśli całkowite usunięcie torbieli okazuje się niemożliwe, wykonuje się zabieg marsupializacji. W tym przypadku lekarz przecina torebkę cysty, usuwa jej zawartość oraz wszywa przecięte brzegi ściany torbieli w spojówkę.
Wymienione procedury są szybkie (choć czas ich trwania jest uzależniony od wielkości guzka) i bezbolesne. Są przy tym zabiegami o niewielkiej inwazyjności, dzięki czemu proces gojenia również przebiega bardzo sprawnie, a pacjenci nie muszą korzystać ze zwolnień lekarskich. Usuwanie cysty w oku nie wymaga specjalnego przygotowania. Procedura wykonywana jest w warunkach ambulatoryjnych i można poddać się jej nawet w tym samym dniu, w którym zostaliśmy zakwalifikowani. Usuniętą torbiel przekazuje się do badania histopatologicznego, które to pozwala ocenić, czy nie posiada ona niepokojących cech mogących świadczyć o poważniejszym problemie zdrowotnym.
Jak już wspomniano, cysty na powiece lub spojówce najczęściej powstają na skutek niewłaściwego dbania o higienę oczu. Aby zminimalizować ryzyko pojawienia się ich, warto przestrzegać kilku podstawowych zasad. Przede wszystkim należy często i dokładnie myć ręce, zwłaszcza przed dotykaniem okolic oczu. Ważne jest staranne usuwanie makijażu, najlepiej za pomocą delikatnych specyfików przeznaczonych do wrażliwej skóry wokół oczu.
Osoby noszące soczewki kontaktowe powinny zadbać o ich odpowiednią pielęgnację, stosując wyłącznie specjalistyczne płyny oraz pamiętając o regularnej wymianie. Pomocne mogą okazać się również domowe sposoby na cystę w oku, takie jak np. ciepłe kompresy. Wskazane jest unikanie pocierania oczu, szczególnie w miejscach o dużym zanieczyszczeniu powietrza. Dzięki tym prostym nawykom można skutecznie zmniejszyć ryzyko powstawania cyst na gałce ocznej.
Torbiele powstałe na powiekach lub spojówce zazwyczaj nie wymagają pilnej interwencji lekarskiej. Na wizytę u okulisty warto umówić się w sytuacji, gdy cysta nie zniknie samoistnie przez kilka tygodni. Ze specjalistą warto również się skonsultować, gdy zmiana zacznie się powiększać, powodować dyskomfort lub ograniczać pole widzenia. Lekarz może ocenić stan oka i zalecić odpowiednie leczenie.
