W okolicach oczu mogą pojawić się różnego typu zmiany skórne, które często budzą niepokój. Jedną z nich jest kaszak – niewielki, jasny guzek, występujący najczęściej na powiekach lub w ich pobliżu. Choć zazwyczaj ma łagodny charakter, jego obecność może być uciążliwa ze względów estetycznych. W tym artykule wyjaśniamy, czym dokładnie są kaszaki na powiekach, jakie są przyczyny ich powstawania oraz w jaki sposób można je skutecznie leczyć.
Kaszak jest to niewielka torbiel (cysta skórna) tworząca się w okolicy mieszków włosowych lub gruczołów łojowych w różnych miejscach na ciele. Najczęściej powstaje na skórze głowy, twarzy oraz szyi, ale zdarzają się też kaszaki na tułowiu. Kaszak na powiece zazwyczaj przybiera postać jasnego, kopulastego guzka o wielkości od kilku milimetrów do kilku centymetrów, który daje się przesuwać pod wpływem nacisku. Wewnątrz cysty przeważnie znajduje się nagromadzone sebum oraz złuszczony naskórek.
Kaszaki zazwyczaj mają odcień zbliżony do koloru skóry, ale mogą mieć też białawe lub lekko żółtawe zabarwienie. Grudki tego typu mogą być całkowicie miękkie lub lekko twarde. Czasami na szczycie można zaobserwować ujście mieszka włosowego. Z reguły kaszaki na powiekach są niebolesne, chyba że w ich okolicach dojdzie do stanu zapalnego.
Kaszaki na powiece (zazwyczaj górnej) to dość często występujące zmiany, które mogą pojawić się u osób w każdym wieku. Powstają zwykle na skutek zaczopowania mieszka włosowego lub kanalika gruczołu łojowego, co uniemożliwia wydostawanie się sebum. Przyczyną tworzenia się grudek tego rodzaju mogą być m.in. zaburzenia gospodarki hormonalnej i pracy gruczołów łojowych oraz nadmierna produkcja łoju w organizmie (np. podczas okresu dojrzewania lub ciąży).
Inną przyczyną powstawania kaszaka na powiece oka są uszkodzenia skóry i wnikanie w jej głąb elementów naskórka. Ryzyko utworzenia się torbieli łojowej zwiększa także brak odpowiedniej higieny osobistej oraz stosowanie źle dobranych dermokosmetyków. Powstawaniu kaszaków może również sprzyjać narażenie na promieniowanie UV poprzez intensywne opalanie, szczególnie u osób po 60. roku życia.
Kaszak pod powieką oka zazwyczaj nie powoduje bólu, a jego głównym objawem jest pojawienie się niewielkiego guzka. Zmiany tego rodzaju rosną powoli, latami. Część z nich ma bardzo małe rozmiary i może znikać samoistnie, nie powodując blizn. Obecność kaszaka przeważnie zauważamy przypadkowo, np. przeglądając się w lustrze lub wyczuwając zmianę pod palcami. Kaszak na dolnej powiece nie stanowi zagrożenia dla życia i zdrowia (o ile rzeczywiście jest kaszakiem, a nie innym rodzajem guzka), jednak może być dość uciążliwy.
W większości przypadków nie powoduje dolegliwości bólowych czy świądu, lecz wygląda nieestetycznie, przez co może wpędzać w kompleksy. Problem zaczyna się wtedy, kiedy dochodzi do stanu zapalnego i nadkażenia guzka. Jeśli torbiel powiększa się, powoduje ból lub zaczerwienienie, warto zgłosić się z tym do lekarza.
Kaszak zlokalizowany na powiece może powodować dyskomfort i stany zapalne. Może również przeszkadzać w prawidłowym widzeniu. Pamiętaj, aby nie próbować samodzielnie pozbywać się kaszaków np. poprzez wyciskanie, rozdrapywanie czy nakłuwanie za pomocą igły lub szpilki, nawet jeśli mają niewielkie rozmiary. Nie jest to bezpieczne, ponieważ w trakcie tych czynności może dojść do zakażenia. Z tego względu w przypadku pojawienia się kaszaka na powiece oka należy skonsultować się z okulistą. Specjalista dokona dokładnej diagnozy na podstawie badań oraz wywiadu i ustali najkorzystniejszy sposób postępowania.
W wielu przypadkach usuwanie zmian nie jest konieczne. Lekarze zalecają usunięcie kaszaka na powiece w sytuacji, w której cysta skórna osiąga duże rozmiary lub kiedy dochodzi do infekcji. Chirurgiczne usuwanie kaszaków odbywa się w znieczuleniu miejscowym, trwa krótko i jest skuteczne. Powikłania po usunięciu kaszaka są bardzo rzadkie, choć oczywiście nie można całkowicie ich wykluczyć. Wśród nich wyróżnia się m.in. krwawienie, zakażenie w obrębie rany lub tkanek czy późniejszy nawrót kaszaka. Jednak przeważnie jedyną pozostałością po zabiegu jest niewielka, ledwo zauważalna blizna.
Kaszaki można dość łatwo pomylić z innymi wykwitami, które pojawiają się na skórze, np. włókniakiem, jęczmieniem czy gradówką. Występują wtedy bowiem podobne objawy: pojawienie się okrągłych podskórnych guzków, uczucie dyskomfortu, a czasem zaczerwienienie, świąd i ból. Jednak doświadczony lekarz potrafi prawidłowo je rozpoznać. Choć kaszaki ogólnie uważane są za zmiany łagodne, istnieje niewielkie ryzyko, że mogą zezłośliwieć. Dlatego zawsze warto skonsultować występowanie guza. Lekarz go oceni i w razie konieczności zaordynuje odpowiednie leczenie.
Powstawanie kaszaków na powiekach często jest wynikiem niewłaściwej pielęgnacji skóry. Niedostateczne oczyszczanie cery, szczególnie w okolicach oczu, oraz stosowanie kosmetyków, które mogą zatykać pory (np. mocny makijaż, tłuste kremy), sprzyja tworzeniu się torbieli łojowych. Aby zminimalizować ryzyko ich powstawania, warto zadbać o odpowiednią higienę oczu. Należy regularnie i dokładnie usuwać makijaż, szczególnie przed snem, używając łagodnych preparatów przeznaczonych do oczyszczania wrażliwej skóry powiek.
Ważne jest, aby unikać kosmetyków, które mogłyby podrażnić skórę i przyczyniać się do łojotoku: ciężkich, kryjących podkładów i korektorów pod oczy, tłustych kremów itp. Zamiast tego lepiej sięgnąć po lekkie, beztłuszczowe formuły, które pozwalają skórze oddychać i są odpowiednie dla danego typu cery. Warto także pamiętać o częstym myciu rąk oraz unikaniu dotykania oczu brudnymi rękami.
