Jęczmień na oku – jak go rozpoznać i skutecznie leczyć?

Jęczmienie na oku to dość częsta i zazwyczaj nieszkodliwa dolegliwość, która objawia się w formie małego guzka na brzegach powiek. Mało estetyczne zmiany mogą być problemem dla wielu osób, ale na ogół nie stanowią zagrożenia dla zdrowia. Schorzenie to może jednak powodować dyskomfort, a nawet ograniczać widzenie. Jakie są przyczyny tej przypadłości? Jak długo utrzymują się objawy? Jak szybko pozbyć się jęczmienia na oku? W tym artykule postaramy się odpowiedzieć na wszystkie te pytania.

Czym jest jęczmień na oku?

Jęczmień (łac. hordeolum) to jedna z form zapalenia powiek, która objawia się postaci bolesnego, ograniczonego obrzęku powieki i obecności charakterystycznej torbieli, czyli guzka. Przypomina on ziarenko jęczmienia, stąd nazwa. Jest to ropny stan zapalny gruczołów powieki, który ma związek przede wszystkim z obniżeniem odporności organizmu.
W niektórych przypadkach przez guzek może prześwitywać biały czop łojowy, który przypomina zwykły wyprysk skórny. Stan zapalny może być zlokalizowany zarówno na zewnętrznej, jak i wewnętrznej części powieki. Choć jęczmień oka nie powoduje problemów ze wzrokiem, może wywoływać dyskomfort i stanowić defekt estetyczny. Jęczmienie mogą być jedno- lub dwustronne. Guzki na powiekach najczęściej występują w postaci pojedynczej, jednak w niektórych przypadkach obserwuje się również formy mnogie.

Najczęstsze przyczyny jęczmienia na oku

Jęczmień jest jednym z najczęściej występujących schorzeń powiek. To bolesne i nieestetyczne zakażenie bakteryjne, najczęściej spowodowane przez gronkowce złociste (Staphylococcus aureus). Te bakterie naturalnie występują w skórze, ale mogą wywoływać infekcje, gdy dostaną się do mieszka włosowego rzęs, gruczołów łojowych Zeissa lub gruczołów łojowych Meiboma obecnych na tarczach powiek. Wzrost ryzyka zakażenia może być spowodowany niewłaściwą higieną oczu, dotykaniem powiek brudnymi rękami, stosowaniem nieodpowiednich kosmetyków do makijażu i demakijażu, a także przeterminowanymi kosmetykami.

Czynniki ryzyka wystąpienia jęczmienia to również noszenie soczewek kontaktowych, ekspozycja na zanieczyszczenia i dym lub nadmierne promieniowanie UV. Dodatkowo do częstego powstawania jęczmienia pod okiem może przyczynić się wspomniana wcześniej obniżona odporność organizmu na skutek przebytych chorób lub stresu, a także niewłaściwa dieta i niewystarczająca ilość snu. Sprzyjające warunki dla rozwoju jęczmienia mogą też stwarzać przewlekłe stany zapalne powiek, alergie oraz choroby osłabiające system odpornościowy, takie jak cukrzyca.

Objawy jęczmienia na oku

Jęczmień na powiece jest nieprzyjemną dolegliwością, która może wywoływać szereg objawów. Do najważniejszych z nich należą:

• ból oka i/lub powieki, nasilający się przy dotyku lub mruganiu,
• zaczerwienienie brzegu powieki górnej lub dolnej,
• obrzęki powiek,
• guzek na powiece pojawiający się w miejscu zakażenia,
• łzawienie oka,
• świąd i pieczenie oka,
• przezroczysta lub żółtawa wydzielina z oka, szczególnie po przebudzeniu,
• uczucie ciała obcego pod powieką.

U niektórych osób może wystąpić zwiększona wrażliwość na światło (fotofobia). Czasem pojawia się stan podgorączkowy i powiększenie węzłów chłonnych.

Jak długo trwa jęczmień na oku?

Jęczmienie oka zazwyczaj ustępują samoistnie w ciągu kilku dni lub tygodni. Bolesny guzek znika zwykle po około 7-10 dniach od pojawienia się zmiany na powiece. W rzadkich przypadkach, gdy występują komplikacje, proces gojenia może trwać dłużej.

Domowe sposoby na jęczmień oczny

Aby przyspieszyć gojenie jęczmienia i złagodzić objawy, warto wypróbować kilka domowych metod. Po pierwsze, ulgę mogą przynieść ciepłe okłady. Wystarczy przyłożyć do chorego oka wilgotne gaziki nasączone ciepłą wodą lub wywarem z rumianku i trzymać je przez około 10-15 minut, kilka razy dziennie. Ciepło pomaga udrożnić gruczoły i ułatwia odpływ ropy. Można również zastosować maści antybakteryjne dostępne w aptece bez recepty, takie jak tetracyklinowa, gentamycynowa lub erytromycynowa. Należy je nakładać cienką warstwą 2-3 razy dziennie. Wspomagająco działają także preparaty ziołowe, np. aloes, nagietek, miód lub propolis w postaci okładów, kropli lub maści na powiekę. Mają one działanie przeciwzapalne i przeciwbakteryjne. Ważne jest, aby unikać dotykania i pocierania oka, aby nie rozprzestrzeniać infekcji. Nie należy także samodzielnie wyciskać lub przebijać jęczmienia, ponieważ może to doprowadzić do zaostrzenia objawów i powstania blizn.

Leczenie farmakologiczne jęczmienia

W większości przypadków objawy jęczmienia na oku ustępują samoczynnie po zastosowaniu domowych sposobów i nie wymagają specjalistycznego leczenia. Jednak w niektórych sytuacjach może być konieczna interwencja lekarza okulisty. W takich przypadkach specjalista może przepisać antybiotyki doustne w postaci tabletek lub syropu na 7-10 dni, aby zwalczyć infekcję. Farmakologiczne leczenie jęczmienia obejmuje także stosowanie maści antybiotykowych do nakładania bezpośrednio na powiekę oraz podanie kropli antybiotykowych (gdy infekcja rozprzestrzenia się na inne części oka). 

Profilaktyka jęczmienia na oku

Jęczmień oka to powszechna dolegliwość, która może pojawić się u każdego, bez względu na wiek. Aby zmniejszyć ryzyko zakażenia, należy przestrzegać kilku prostych zasad:

• dbaj o higienę – codziennie myj twarz i powieki ciepłą wodą z delikatnym mydłem lub szamponem dla dzieci,
• unikaj dotykania oczu brudnymi rękami – może to prowadzić do przenoszenia bakterii,
• dbaj o higienę soczewek kontaktowych – jeśli nosisz soczewki, przed założeniem ich zawsze dokładnie umyj ręce,
• nie dziel się z innymi akcesoriami do oczu – okulary, soczewki kontaktowe, krople czy mascary powinny być używane tylko przez jedną osobę,
• nie używaj przeterminowanych lub zanieczyszczonych kosmetyków do oczu – mogą one stać się siedliskiem dla drobnoustrojów, np. bakterii,
• dbaj o odporność – zdrowa dieta bogata w witaminy A, C i E oraz unikanie stresu pomagają chronić organizm przed infekcjami.

Kiedy zgłosić się do lekarza?

Jęczmień na oku na ogół nie jest poważnym problemem. Objawy zwykle ustępują samoistnie, po zastosowaniu domowych metod. Jednak w niektórych przypadkach wskazana jest wizyta u okulisty. Należy skonsultować się z lekarzem, gdy:

• jęczmień utrzymuje się ponad dwa tygodnie (nawet mimo włączenia antybiotyku),
• występują mnogie lub nawracające jęczmienie,
• obrzęk obejmuje całą powiekę lub twarz,
• pojawia się gorączka,
• objawy są szczególnie bolesne,
• jęczmień przekształca się w gradówkę.