Badanie dna oka, inaczej oftalmoskopia, to jedno z podstawowych badań okulistycznych. Pozwala bardzo dokładnie ocenić stan narządu wzroku oraz wykryć niepokojące zmiany. Co istotne, procedura ta umożliwia nie tylko rozpoznanie nieprawidłowości w obszarze narządu wzroku, lecz także pozwala na wczesne wykrywanie wielu chorób ogólnoustrojowych. Regularne badania dna oka, zwłaszcza po 40. roku życia, mogą zapobiec poważnym problemom zdrowotnym. Dlatego warto wiedzieć, jak wygląda takie badanie i kiedy je wykonywać.
Badanie dna oka odgrywa ważną rolę w diagnostyce wielu chorób. Głównymi wskazaniami do jego wykonania są różnorodne objawy ze strony narządu wzroku, takie jak osłabienie ostrości widzenia, zaburzenia w widzeniu barw, słabsze widzenie jednym okiem lub zauważanie poświat, błysków, plam itp. Badanie przeprowadza się także podczas kontrolnych wizyt u okulisty, np. w momencie dobierania okularów korekcyjnych. Co ciekawe, oftalmoskopia wykonywana jest także w przypadku niektórych schorzeń ogólnoustrojowych, takich jak miażdżyca, cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, białaczka, skazy krwotoczne, anemia, toczeń, sarkoidoza, choroby neurologiczne (np. udar mózgu, choroby ośrodkowego układu nerwowego), nowotwory dające przerzuty do oka, choroby reumatoidalne, a nawet schorzenia układu pokarmowego.
Wielu pacjentów niepokoi się przed badaniem dna oka. Zupełnie niepotrzebnie, ponieważ takie badanie jest nieskomplikowane i całkowicie bezbolesne. Procedura rozpoczyna się od podania specjalnych kropli rozszerzających źrenice, tzw. mydriatyków. Krople stosuje się w celu lepszego i dokładniejszego oglądania struktur narządu wzroku. Rozszerzenie źrenic umożliwia lekarzowi szeroki widok na siatkówkę, soczewkę, plamkę żółtą, tarczę nerwu wzrokowego oraz naczynia krwionośne. Po zastosowaniu leku należy odczekać około 15-20 minut, aby substancja zaczęła działać. Ile trwa badanie dna oka z kroplami? Cała procedura zajmuje dosłownie kilka minut. A jak wygląda samo badanie? W zależności od wieku dziecka lub mobilności osoby dorosłej okulista może zastosować jedną z wybranych metod:
– oftalmoskopia – lekarz używa urządzenia generującego punktową wiązkę światła, oceniając źrenicę oka z odległości kilku centymetrów; za pomocą specjalnych okularów, które zostały założone pacjentowi, uzyskany obraz zostaje powiększony, umożliwiając dokładną analizę narządu wzroku,
– badanie przy użyciu soczewki Volka – w trakcie badania wykorzystywany jest niewielki przyrząd, który znajduje się blisko oka pacjenta; dodatkowo lekarz ogląda siatkówkę za pomocą mikroskopu szczelinowego,
– badanie z zastosowaniem wziernika Fisona – lekarz zakłada specjalny kask, w którym znajdują się soczewki i filtry; specjalista staje w pewnej odległości od pacjenta i wtedy może oglądać oko pacjenta w dużym powiększeniu.
Istnieje również możliwość wykonania badania dna oka bez kropli do oczu w celu rozszerzenia źrenicy. Jednak metoda bez preparatu może być zastosowana tylko u pacjentów z wystarczająco dużą źrenicą (minimum 2,5 mm) i pozwala na bardziej ograniczoną ocenę struktur oka.
Badanie dna oka to cenne narzędzie diagnostyczne, które pozwala na wczesne wykrycie wielu schorzeń oczu i ogólnoustrojowych. Dzięki precyzyjnemu badaniu lekarz jest w stanie zdiagnozować choroby, takie jak jaskra, degeneracja plamki związana z wiekiem (AMD), zwyrodnienie siatkówki, wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego, zmętnienia ciała szklistego, czy krwotok z siatkówki. Co więcej, badanie to jest wykorzystywane w celu rozpoznania niektórych chorób ogólnosystemowych, np. miażdżycy, cukrzycy czy nadciśnienia tętniczego, a także schorzeń układu krwiotwórczego (anemia, białaczka, skazy krwotoczne). Wczesne wykrycie tych chorób znacząco zwiększa szanse na skuteczne leczenie.
Badanie dna oka jest niezwykle ważnym badaniem diagnostycznym, które pozwala ocenić stan struktur znajdujących się wewnątrz oka. Dzięki precyzyjnemu obrazowi możliwe jest uzyskanie cennych informacji o funkcjonowaniu narządu wzroku i całego organizmu. Wyniki badania dna oka dostarczają lekarzowi istotnych wskazówek, które mogą pomóc w podejmowaniu dalszych decyzji dotyczących zdrowia pacjenta i planowania odpowiedniej opieki.
Badanie dna oka odgrywa istotną rolę w profilaktyce zdrowotnej. Dotyczy to zwłaszcza osób po ukończeniu 40. roku życia, które powinny wykonywać je co najmniej raz na 2 lata. Osobom młodszym, które nie mają problemów ze wzrokiem, zaleca się standardowo, aby przeprowadzały badanie dna oka raz na 3 lata.
Na badanie dna oka powinni zgłosić się przede wszystkim pacjenci, u których występują zaburzenia widzenia, jak obniżenie ostrości widzenia, zaburzenia postrzegania barw i światła czy ubytki w polu widzenia. Wskazań do oftalmoskopii jest jednak znacznie więcej. Lekarze kierują swoich pacjentów na badanie dna oka również w innych sytuacjach, takich jak:
Badanie dna oka jest nieinwazyjne i bezkontaktowe. Pacjent nie odczuwa żadnego bólu, jedynie lekki dyskomfort związany z jasnym światłem wpadającym do oka. Jednak należy mieć świadomość, że przez jakiś czas po badaniu przy użyciu kropli rozszerzających źrenice jakość widzenia będzie gorsza niż przed badaniem. To, jak długo wzrok jest zaburzony po badaniu dna oka, jest kwestią bardzo subiektywną.
W zależności od zastosowanego leku, zamazane widzenie z bliska może się utrzymywać od kilku godzin do całego dnia. Tymczasowe zaburzenia po przeprowadzeniu badania dna oka są normalną reakcją na krople rozszerzające źrenice i z reguły nie powinny stanowić powodu do obaw. W tym czasie zaleca się unikanie prowadzenia pojazdów i pracy przed ekranem.
