Oko ludzkie to fascynujący narząd, który skrywa w sobie wiele tajemnic. Choć mogłoby się wydawać, że o oczach wiemy już wszystko, to i tak wciąż zaskakują nas nowe odkrycia dotyczące ich budowy i unikalnych cech. Jednym z intrygujących zjawisk jest heterochromia – stan, w którym jedna tęczówka różni się kolorem od drugiej. W tym artykule wyjaśnimy, czym dokładnie jest heterochromia, jakie są jej rodzaje i co wpływa na jej powstawanie. Sprawdźmy więc, jakie ciekawostki kryją w sobie dwukolorowe oczy.
Heterochromia to niezwykłe zjawisko polegające na tym, że jedna osoba ma oczy w dwóch różnych kolorach. Ta wrodzona cecha występuje u ludzi bardzo rzadko – u około 1% światowej populacji.
Wyróżnia się trzy rodzaje heterochromii, a każdy z nich ma swoje unikalne cechy wizualne:
– heterochromia całkowita (heterochromia iridis) – oznacza, że każde oko ma inny kolor, np. prawe oko może być niebieskie, a lewe – zielone lub brązowe; to najrzadszy rodzaj heterochromii u ludzi,
– heterochromia sektorowa (heterochromia iridium) – różne obszary jednej tęczówki mają odmienne kolory, np. jedna osoba może mieć oko w połowie zielone, a w połowie brązowe; może wystąpić w jednym lub w obu oczach,
– heterochromia centralna – polega na tym, że wewnętrzny pierścień tęczówki różni się barwą od jej zewnętrznej części; ten rodzaj heterochromii zazwyczaj dotyczy obydwu oczu.
Jak już wspominaliśmy, heterochromia to wrodzona cecha polegająca na różnym zabarwieniu tęczówek lub ich fragmentów. Wynika z niejednolitego rozmieszczenia melaniny – pigmentu odpowiedzialnego m.in. za kolor oczu. Innymi słowy, jest to „dolegliwość” genetyczna, z którą przychodzi się na świat. Co ciekawe, u większości noworodków różnice w kolorze tęczówek nie są widoczne od razu. Ich oczy mają początkowo niebieski odcień, co wynika z niskiego poziomu barwnika w tęczówce. Dopiero z upływem czasu kolor oczu zmienia się z jaśniejszego na ciemniejszy, przy czym najwięcej zmian zachodzi między 3 a 6 miesiącem życia.
Heterochromia przeważnie występuje samodzielnie. Jednak zdarza się, że dwukolorowe oczy mogą towarzyszyć schorzeniom, takim jak:
– piebaldyzm – rzadkie zaburzenie rozwojowe związane z dysfunkcją komórek produkujących melaninę (melanocytów),
– zespół Waardenburga – zaburzenie genetyczne, któremu towarzyszą plamy bielacze na skórze, niedosłuch nerwowo-czuciowy, jasne pasmo włosów,
– zespół Blocha-Sulzbergera – rzadko występująca choroba układowa obejmująca skórę, ośrodkowy układ nerwowy, narząd wzroku i zęby,
– zespół Hornera – choroba spowodowana uszkodzeniem włókien współczulnego unerwienia oka, która powoduje m.in. wolniejsze rozszerzanie źrenicy oraz zapadnięcie gałki ocznej do oczodołu.
W rzadkich przypadkach heterochromia oczu może mieć charakter nabyty. Stan ten mogą wywołać m.in. urazy oka, krwawienie w oku, jaskra i niektóre leki stosowane w jej leczeniu, operacje oka, łagodne i złośliwe nowotwory tęczówki, melanoza oka, a nawet cukrzyca.
Heterochromia centralna, sektorowa lub całkowita, jeśli jest wrodzona, nie wpływa na zdrowie oczu ani nie powoduje pogorszenia widzenia, np. z wiekiem. Osoby z dwukolorowymi oczami nie muszą obawiać się problemów zdrowotnych związanych z posiadaniem dwóch różnych tęczówek. Jednak warto regularnie kontrolować się u okulisty i badać wzrok. Szczególną uwagę na swoje oczy powinny zwrócić osoby z wadami wzroku, którym zaleca się odwiedzanie gabinetu okulisty przynajmniej raz do roku. Jeśli jednak dwukolorowe oczy są uciążliwe ze względu na estetykę, można rozważyć jej zamaskowanie np. za pomocą jednokolorowych soczewek kontaktowych.
Aby zauważyć heterochromię, wystarczy spojrzeć komuś w oczy lub w odbicie w lustrze. Jeśli jedno oko ma inny kolor niż drugie lub występują różne barwy w obrębie tej samej tęczówki, wówczas mamy do czynienia właśnie z heterochromią. Mimo że samo dostrzeżenie tej cechy jest stosunkowo proste, jednoznaczną diagnozę może postawić tylko specjalista. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości lub nagłych zmian w kolorze oczu nie należy zwlekać z udaniem się do swojego lekarza. Okulista dostrzeże różnice w zabarwieniu tęczówek już podczas rutynowego badania wzroku.
Heterochromia nie jest chorobą i przeważnie nie ma żadnego wpływu na zdrowie oczu i ostrość widzenia. Najczęściej jest to fizjologiczne zjawisko, które nie powoduje żadnych skutków ubocznych. Warto jednak wspomnieć, że w rzadkich przypadkach heterochromia u ludzi może być niestety jednym z objawów poważniejszych schorzeń, takich jak neurofibromatoza czy zespół Sturge-Werbera, które mogą powodować zmiany w kolorze oczu. Dlatego wystąpienie tej przypadłości należy skonsultować z okulistą. Pilnej konsultacji z lekarzem wymaga również nagłe pojawienie się heterochromii.
– Różnobarwność tęczówek częściej dotyczy kobiet. Badania przeprowadzone w Australii pokazują, że odmienne zabarwienie oczu występuje częściej u pań niż u panów.
– Heterochromię można dostrzec w oczach wielu znanych celebrytów świata filmu, muzyki czy sportu. Należą do nich m.in. aktorki Mila Kunis, Jane Seymour, Alice Eve, Olivia Vilde, Jessica Cauffiel, Kate Bosworth i Elizabeth Berkley, aktorzy Simon Pegg, Christopher Walken i Benedict Cumberbatch oraz sportowiec Max Scherzer.
– Jedną z najbardziej znanych osób z heterochromią był Aleksander Wielki. Wspominają o tym opisy historyczne.
– Różnokolorowe oczy są dość popularnym zjawiskiem w świecie zwierząt. Zarówno psy, jak i koty mogą mieć różne kolory tęczówek. Jest to widoczne szczególnie u takich ras jak Syberian Husky, Australian – -Shepherd, kot perski, turecka angora czy turecki van.
– Dwukolorowe spojrzenie jest postrzegane jako zjawisko tak intrygujące, że wiele osób decyduje się na używanie kolorowych soczewek kontaktowych, aby uzyskać ten efekt.
