Retinopatia cukrzycowa, nazywana także chorobą cukrzycową oczu, to jedno z najczęstszych powikłań cukrzycy. To choroba, podczas której pojawiają się patologiczne zmiany w naczyniach krwionośnych w siatkówce. W początkowej fazie nie daje żadnych objawów, a gdy objawy już się pojawią, są one oznaką zaawansowanego stadium uszkodzenia samej siatkówki. Warto więc wiedzieć, jak rozpoznać pierwsze symptomy, na czym polega diagnostyka oraz jakie są dostępne metody leczenia i profilaktyki tego schorzenia.
Retinopatia cukrzycowa (łac. retinopathia diabetica) jest jednym z cięższych powikłań przewlekłej cukrzycy. Polega na uszkodzeniu drobnych tętnic zaopatrujących siatkówkę, czyli warstwę nerwową oka odpowiedzialną za odbieranie bodźców świetlnych i przekazywanie ich do mózgu. Powodem występowania takiego stanu jest głównie związany z cukrzycą, wysoki poziom glukozy we krwi oraz podwyższone ciśnienie tętnicze. Nieleczona retinopatia cukrzycowa może w poważny sposób zaburzać funkcje narządu wzroku. Uszkodzenia siatkówki mogą znacznie pogarszać jakość widzenia, a nawet doprowadzić do ślepoty.
Choroba cukrzycowa oczu towarzyszy głównie nieleczonej albo słabo kontrolowanej cukrzycy. Szacuje się, że większość chorych z cukrzycą trwającą ponad 15 lat będzie doświadczała dolegliwości związanych z retinopatią. Bardziej narażeni na rozwój schorzenia są pacjenci, u których występują duże wahania glikemii lub przewlekła hiperglikemia. Inne czynniki ryzyka to m.in. duże stężenia lipidów w surowicy krwi, palenie papierosów oraz otyłość. Do rozwoju choroby dochodzi zarówno w przebiegu cukrzycy typu I, jak i cukrzycy typu II. Badania kliniczne i doświadczenia naukowe wskazują, że do progresji zmian wzroku może niestety dojść w przebiegu ciąży. Dlatego kobieta powinna świadomie planować swoje macierzyństwo i wyrównać glikemię już w okresie kilku miesięcy przed poczęciem. Kluczowe dla zapobiegania powikłaniom jest regularne badanie wzroku u okulisty oraz ścisła kontrola poziomu cukru we krwi.
Choroba cukrzycowa oczu rozwija się stopniowo i może przybierać różne formy. Najczęściej wyróżnia się dwa główne typy: nieproliferacyjną i proliferacyjną.
Dokładna klasyfikacja WHO wyróżnia obecnie 5 podtypów cukrzycowej choroby oczu:
W początkowym okresie retinopatia cukrzycowa rozwija się bezobjawowo, pomimo stałej progresji uszkodzenia siatkówki. Dlatego niezbędne są regularne badania u okulisty, które pozwalają na wczesną diagnozę retinopatii. Wszystkie osoby z cukrzycą powinny zgłaszać się na kontrolę co najmniej raz w roku.
Pierwsze objawy retinopatii cukrzycowej w oczach zwykle można znaleźć dopiero po około pięciu latach od zachorowania na cukrzycę. Jeśli poziom cukru we krwi oraz ciśnienie tętnicze nie będą wyrównywane albo pozostaną nierozpoznane, objawy oczne będą się nasilać. Zwykle po około 20-25 latach od zachorowania problemy te dotyczą już ponad połowy pacjentów. Objawy retinopatii cukrzycowej obejmują:
W miarę postępu choroby może się zdarzyć gwałtowne pogorszenie widzenia spowodowane pęknięciem naczynia i krwotokiem lub odwarstwieniem siatkówki.
U chorych na cukrzycę regularne badania wzroku są niezbędne, ponieważ wczesne wykrycie retinopatii pozwala zapobiegać poważnym uszkodzeniom wzroku. W cukrzycy typu 2 pierwsze badanie powinno odbyć się już w momencie rozpoznania cukrzycy, a w typie 1 – w ciągu pierwszych pięciu lat od diagnozy. Każdy pacjent z cukrzycą powinien kontrolować stan siatkówki przynajmniej raz w roku lub częściej, jeśli są obecne jakiekolwiek zmiany. Standardowe badania w diagnostyce choroby cukrzycowej oczu to m.in.:
W przypadku zaawansowanej retinopatii cukrzycowej stosuje się różne metody leczenia. Obecnie specjalistyczne ośrodki dysponują takimi możliwościami jak:
Lekarz prowadzący dobiera procedury lecznicze indywidualnie dla każdego pacjenta, co gwarantuje wysoką skuteczność terapii.
