Bóle oczu to dolegliwość, która może znacząco utrudnić codzienne funkcjonowanie. Może mieć różne przyczyny, od prostych podrażnień po poważne schorzenia wymagające pilnej interwencji okulistycznej. Przyczyną bólu bywają problemy bezpośrednio związane z narządem wzroku, ale także zaburzenia pracy innych układów organizmu, np. nerwowego. Często towarzyszą mu dodatkowe objawy, które potęgują dyskomfort. W dalszej części artykułu przeanalizujemy główne przyczyny bólu gałek ocznych oraz sposoby jego leczenia.
Ból oka może mieć różnorakie podłoże – od przyczyn typowo okulistycznych po problemy niezwiązane bezpośrednio z narządem wzroku. Za jego powstawanie odpowiadają m.in. urazy, infekcje, reakcje alergiczne czy też źle dobrane soczewki kontaktowe. Właściwe rozpoznanie źródła dolegliwości ma podstawowe znaczenie dla skutecznego leczenia. Bóle w tej okolicy najczęściej są kojarzone z zaburzeniami okulistycznymi. Powodują je m.in.:
Okazuje się, że kłujący ból gałek ocznych może być również konsekwencją nadmiernego stresu, bólów migrenowych, problemów z zatokami, infekcji toczących się w obrębie górnych dróg oddechowych, alergii, a także niedoborów witamin. Dolegliwość ta często dokucza osobom pracującym przy komputerze – nieprzerwane i długie korzystanie z urządzeń cyfrowych potęguje problemy z oczami. Czasami bóle oczu są związane z nieskorygowaną lub niewłaściwie korygowaną wadą wzroku. Do wystąpienia dyskomfortu może dojść np. na skutek noszenia źle dopasowanych okularów.
Jednostronny ból oka stosunkowo często występuje razem z bólem głowy po tej samej stronie i może mieć różne przyczyny, zarówno okulistyczne, jak i neurologiczne. Ból prawego oka pojawiający się nagle, zwłaszcza z towarzyszącym światłowstrętem czy nudnościami, bywa objawem migreny ocznej z aurą, napięciowego bólu głowy lub klasterowego bólu głowy (zespół Hortona). Może też wskazywać na atak jaskry. Podobne źródło ma ból lewego oka, który często wynika z nadmiernego napięcia gałki ocznej. Inne możliwe przyczyny to m.in. wyrzynające się ósemki, zapalenie ucha czy zapalenie nerwu trójdzielnego (rwa twarzowa). Zdarza się ból oczu przy przeziębieniu. W każdym przypadku utrzymujący się lub nasilający ból jednostronny wymaga konsultacji lekarskiej w celu ustalenia właściwego rozpoznania.
Ból oka może przybierać różny charakter, co często pomaga w ustaleniu jego przyczyny. Powierzchowny ból, odczuwany jako drapanie, pieczenie lub swędzenie, zwykle wynika z obecności ciała obcego, urazu lub infekcji i zazwyczaj jest łatwy do wyleczenia. Głęboki ból oczodołu, opisywany przez pacjentów jako kłucie lub pulsowanie, może świadczyć o poważniejszych schorzeniach i wymagać dokładniejszej diagnostyki. Piekący ból oka przy mruganiu i dotykaniu często towarzyszy zmęczeniu wzroku, np. po długiej pracy przy komputerze lub korzystaniu ze smartfona. Tępy, pulsujący ból oka wraz z nadwrażliwością na światło może występować przy zapaleniu błony naczyniowej. Z kolei bardzo silny ból promieniujący do głowy i uszu może pojawić się przy ostrym ataku jaskry. Jednak jednym z najbardziej bolesnych stanów jest zapalenie twardówki – ból oka może wtedy promieniować do szczęki, czoła i ucha. Czasami bywa na tyle intensywny, że wybudza ze snu. Lekki ból z zaczerwienieniem gałki ocznej może wskazywać na stan zapalny nadtwardówki (tkanki między spojówką a twardówką).
Dolegliwości bólowe obejmujące narząd wzroku często mają związek z naszymi codziennymi nawykami oraz warunkami, w których funkcjonujemy. Współczesny tryb życia sprzyja pojawianiu się tego rodzaju problemów – wielogodzinne patrzenie w ekran komputera czy smartfona, praca przy sztucznym oświetleniu, przebywanie w klimatyzowanych pomieszczeniach czy jazda samochodem na długich dystansach powodują zmęczenie i podrażnienie oczu. Objawy mogą się nasilać w wyniku braku odpowiedniej ilości snu, długotrwałego narażenia na stres i negatywne emocje oraz chronicznego zmęczenia. Niezależnie od źródła, ważne jest szybkie usunięcie czynnika wywołującego dyskomfort oraz zapewnienie oczom odpoczynku, co często pozwala złagodzić dolegliwości.
Uporczywe bóle gałki ocznej, zwłaszcza jeśli pojawiają się regularnie, nie powinny być bagatelizowane. Nawet jeśli ból przy dotyku czy poruszaniu okiem wydaje się niegroźny, może on sygnalizować poważne schorzenie, w tym atak jaskry w ostrej postaci. Nieleczone choroby narządu wzroku mogą prowadzić do znacznego pogorszenia, a w skrajnych przypadkach nawet utraty widzenia, dlatego każdorazowo warto skonsultować się z okulistą. Lekarz, aby ustalić przyczynę dolegliwości, przeprowadza szczegółowy wywiad dotyczący charakteru bólu, jego umiejscowienia i czynników nasilających lub łagodzących dolegliwości. Może też zapytać o styl życia, historię chorób w rodzinie czy narażenia na czynniki szkodliwe. Diagnostyka obejmuje m.in. badanie w lampie szczelinowej, pomiar ciśnienia śródgałkowego, badanie pola widzenia oraz testy ostrości wzroku. W razie potrzeby wykonywane są dodatkowe badania; pacjent może być też skierowany do innych specjalistów (np. neurologa, laryngologa, stomatologa). Jeżeli bólowi oczu towarzyszy utrata wzroku, należy niezwłocznie udać się do lekarza. Takie zjawisko może być bowiem objawem poważnego problemu medycznego.
