Owrzodzenie rogówki – przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie

Owrzodzenie rogówki to poważna choroba, która rozwija się w zewnętrznej warstwie oka. Przyczyną są najczęściej zakażenia bakteryjne, grzybicze oraz kontakt z pierwotniakami. Stan ten może prowadzić do znacznego upośledzenia ostrości wzroku, a w niektórych przypadkach do ślepoty. Warto wiedzieć, jakie objawy powinny wzbudzić naszą czujność, jak wygląda proces diagnostyki oraz jakie metody leczenia stosuje współczesna okulistyka. W tym artykule podpowiadamy, jak rozpoznać problem i kiedy konieczna jest pilna wizyta u specjalisty.

Czym jest owrzodzenie rogówki?

Owrzodzenie rogówki to bolesny stan zapalny obejmujący przednią, wypukłą i przezroczystą część gałki ocznej. Rogówka jest jednym z kluczowych elementów w naszym układzie wzrokowym – struktura ta odpowiada za prawidłowe skupianie promieni świetlnych i ochronę wewnętrznych elementów narządu wzroku. Rogówka jest silnie unerwiona, co czyni ją niezwykle wrażliwą i podatną na uszkodzenia. Wszelkie zmiany, które powstają w wyniku chorób tej tkanki, objawiają się ostrym bólem oka. Owrzodzenia rogówki wymagają szybkiej diagnozy i leczenia w celu zapobiegania powikłaniom.
Objawy wrzodów na rogówce oka mogą obejmować:

• ból i zaczerwienienie oka,
• pogorszenie ostrości widzenia,
• brak przejrzystości rogówki,
• światłowstręt,
• łzawienie,
• wysięk w przedniej komorze oka,
• mimowolne skurcze powiek.

Co powoduje owrzodzenie rogówki?

Wśród przyczyn owrzodzenia rogówki można wymienić między innymi:

• infekcje bakteryjne – za zakażenia rogówki najczęściej odpowiadają gronkowce, paciorkowce oraz pałeczka ropy błękitnej,
• infekcje grzybicze – wrzody na rogówce mogą być wywołane przede wszystkim takimi rodzajami grzybów jak *Aspergillus*, *Fusarium* oraz *Candida*,
• infekcje pasożytnicze – owrzodzenia rogówki mogą wywołać pierwotniaki obecne w powietrzu, glebie i wodzie; infekcje te często są wynikiem niewłaściwego używania soczewek kontaktowych, a zwłaszcza przemywania ich w zwykłej wodzie z kranu,
• infekcje wirusowe – stany zapalne na rogówce mogą powstać w przebiegu różnych zakażeń wirusowych, np. opryszczkowego zapalenia rogówki,
• urazy fizyczne, chemiczne oraz termiczne – wraz z urazem do oka mogą dostać się rozmaite patogeny,
• choroby autoimmunologiczne – owrzodzeniem rogówki objawiają się niektóre choroby układu odpornościowego, takie jak reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń rumieniowaty układowy czy guzkowe zapalenie tętnic.

Diagnostyka owrzodzenia rogówki

Diagnostyka owrzodzenia rogówki opiera się przede wszystkim na dokładnym ustaleniu przyczyny schorzenia. Podstawowym badaniem jest ocena oka w lampie szczelinowej, która pozwala lekarzowi dostrzec zmiany w rogówce. W razie potrzeby wykonuje się pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego metodą tonometrii oraz badanie dna oka. Pacjenci zgłaszający się z objawami wrzodów na rogówce często są kierowani również na barwienie fluoresceiną, które uwidacznia owrzodzenie. Jeżeli zmętnienie uniemożliwia przeprowadzenie badań, pomocne może okazać się także USG gałki ocznej.

Jak skutecznie leczyć owrzodzenie rogówki?

Leczenie owrzodzenia rogówki jest zależne od źródła problemu. W zależności od przyczyn powstawania zmian chorobowych zastosowanie znajdują:

• kuracja antybiotykowa – za pomocą odpowiednich antybiotyków leczy się zakażenia bakteryjne,
• preparaty przeciwgrzybicze – w przypadku infekcji grzybiczej wdrażane są leki, takie jak natamycyna, amfoterycyna B, ketokonazol czy flukonazol,
• preparaty immunosupresyjne – leki mające na celu osłabienie lub zahamowanie reakcji odpornościowych organizmu, stosowane w leczeniu chorób autoimmunologicznych.

Pozostałe metody leczenia owrzodzeń rogówki to m.in. soczewki terapeutyczne oraz krople sterydowe, przy czym warto wiedzieć, że w ostrym owrzodzeniu zakaźnym sterydy miejscowe są przeciwwskazane (mogą pogorszyć przebieg infekcji bakteryjnej, grzybiczej czy wirusowej). Mogą być stosowane jedynie na późniejszym etapie, w ścisłej kontroli specjalisty. Często stosuje się także krople nawilżające do oczu i środki redukujące ból. W sytuacji, gdy doszło do znacznych uszkodzeń tkanki (np. martwiczych zmian), konieczny może okazać się zabieg chirurgiczny.

Możliwe powikłania owrzodzenia rogówki

Objawy wskazujące na powstanie wrzodu na oku zawsze wymagają pilnej konsultacji okulistycznej. Nieleczone owrzodzenie rogówki może prowadzić do różnorodnych powikłań, takich jak:

• bielmo na oku,
• perforacja rogówki, czyli przerwanie ciągłości tkanki,
• blizny po wrzodzie,
• zakażenie wnętrza oka,
• jaskra wtórna,
• utrata zdolności widzenia.

W celu zapobiegania powikłaniom konieczne jest jak najszybsze zgłoszenie się do specjalisty i podjęcie stosownego leczenia.

Jak zapobiegać owrzodzeniu rogówki?

Zapobieganie powstawaniu wrzodów na oku opiera się przede wszystkim na właściwej higienie. Osoby noszące szkła kontaktowe powinny pamiętać o ich regularnym czyszczeniu – używając do tego wyłącznie specjalnych płynów dezynfekujących – oraz unikaniu płukania soczewek w wodzie z kranu. Ważne jest niedopuszczanie do zbyt długiego noszenia szkieł i ich wymiana zgodnie z zaleceniami producenta. Poza tym ryzyko choroby zmniejszają takie działania, jak ochrona oczu przed urazami, kurzem czy chemikaliami oraz szybkie reagowanie na pierwsze objawy ewentualnych podrażnień.